Reduce, reuse, recycle: Nieuwe EU-regels voor verpakkingen

Het parlement heeft woensdag nieuwe maatregelen goedgekeurd voor duurzamere verpakkingen en minder verpakkingsafval in de EU. De verordening werd goedgekeurd met 476 stemmen vóór, 129 tegen en bij 24 onthoudingen en heeft tot doel de steeds groeiende hoeveelheid afval te bestrijden, de regels van de interne markt te harmoniseren en de circulaire economie te stimuleren.

De regels zijn het resultaat van een voorlopig akkoord met de Raad en bevatten streefcijfers voor de vermindering van verpakkingen. Zo moet de hoeveelheid verpakkingen in 2030 met 5 % zijn gedaald, in 2035 met 10 % en in 2040 met 15 %. De EU-landen moeten vooral de hoeveelheid plastic verpakkingsafval beperken. Om onnodige verpakkingen tegen te gaan, is bepaald dat hoogstens de helft van verzamel-, verzend- en e-commerceverpakkingen leeg mag zijn. Ook worden fabrikanten en importeurs verplicht ervoor te zorgen dat het gewicht en het volume van verpakkingen tot een minimum worden beperkt.

Bepaalde soorten plastic wegwerpverpakkingen worden vanaf 1 januari 2030 verboden. Denk bijvoorbeeld aan verpakkingen voor onbewerkte verse groenten en fruit, verpakkingen voor voedsel en dranken die worden gevuld en gebruikt in cafés en restaurants, afzonderlijke porties (bijvoorbeeld voor specerijen, sauzen, koffiemelk en suiker), miniatuurverpakkingen voor toiletartikelen bij accommodaties, en zeer lichte plastic draagtassen (met een wanddikte van minder dan 15 micron).

Verder bevat de tekst een verbod op het gebruik van “eeuwige chemicaliën” (per- en polyfluoralkylstoffen of PFAS) boven een bepaalde drempel in verpakkingen die met voedsel in contact komen, om schadelijke gevolgen voor de gezondheid te voorkomen.

Hergebruik en navulling aanmoedigen
In de verordening zijn specifieke doelstellingen voor 2030 op het vlak van hergebruik opgenomen. Het gaat daarbij om verzend-, verkoop- en verzamelverpakkingen, en verpakkingen van (non-)alcoholische dranken, met uitzondering van onder meer melk, wijn, gearomatiseerde wijn en gedistilleerde dranken. De EU-landen mogen onder bepaalde omstandigheden een afwijking van deze regels toestaan voor een periode van vijf jaar.

Einddistributeurs van dranken en afhaalmaaltijden moeten consumenten de mogelijkheid bieden hun eigen bakjes of bekers mee te nemen. Ze moeten er ook naar streven om uiterlijk in 2030 een tiende van hun producten in een herbruikbaar verpakkingsformaat aan te bieden.

Betere afvalinzameling en recycling
Op grond van de nieuwe regels moeten alle verpakkingen, behalve die van lichtgewicht hout, kurk, textiel, rubber, keramiek, porselein of was, aan strenge criteria voor recyclebaarheid voldoen. Daarnaast komen er minimumstreefcijfers voor het gehalte aan gerecycled materiaal in plastic verpakkingen en voor het gewichtspercentage van gerecycled verpakkingsafval. Uiterlijk in 2029 moet 90 % van de plastic flessen en metalen drankverpakkingen voor eenmalig gebruik van maximaal drie liter afzonderlijk worden ingezameld. Dit streefcijfer kan via statiegeldregelingen of andere oplossingen worden behaald.

Innovatie bevorderen

Rapporteur Frédérique Ries (Renew, BE) zei: “Voor het eerst in een milieuwetgeving stelt de EU-doelstellingen vast om verpakkingen te verminderen, ongeacht het gebruikte materiaal. De nieuwe regels bevorderen innovatie en omvatten vrijstellingen voor micro-ondernemingen. Het verbod op "eeuwige chemicaliën" in voedselverpakkingen is een grote overwinning voor de gezondheid van de Europese consument. We roepen nu alle industriële sectoren, EU-landen en consumenten op om hun rol te spelen in de strijd tegen overtollige verpakkingen.”

Volgende stappen
Het akkoord moet ook formeel worden goedgekeurd door de Raad voordat het in werking kan treden.

Achtergrond
In 2018 waren verpakkingen goed voor een omzet van 355 miljard euro in de EU. Daartegenover staat dat verpakkingen steeds meer afval veroorzaken. De totale hoeveelheid in de EU is namelijk toegenomen van 66 miljoen ton in 2009 tot 84 miljoen ton in 2021. In dat jaar produceerde iedere Europese burger 188,7 kilogram verpakkingsafval. Zonder aanvullende maatregelen zal dit cijfer naar verwachting stijgen tot 209 kilogram in 2030.

Met de goedkeuring van deze wetgeving komt het Parlement tegemoet aan de verwachtingen van burgers om een circulaire economie tot stand te brengen, afval te voorkomen, niet-duurzame verpakkingen geleidelijk af te schaffen en het gebruik van plastic wegwerpverpakkingen tegen te gaan. Deze verwachtingen werden uitgedrukt in de conclusies van de Conferentie over de toekomst van Europa, meer bepaald onder maatregelen 1, 3, 4 en 5 van voorstel 5, onder maatregelen 1 en 4 van voorstel 11 en onder maatregel 3 van voorstel 20.