Zwerfinator: Stagnatie afname plastic flesjes in zwerfafval

“Doelstelling van 90 procent afname kan alleen worden gerealiseerd met statiegeld op alle plastic flesjes, betere etiketten en acceptatie van beschadigde flesjes.”

Groot vond en registreerde voor zijn onderzoek in vijf jaar 111.208 drankverpakkingen. Hij legde daarbij 3208,6 kilometer af en deed in 65 gemeenten onderzoek. Hij vertaalt zijn cijfers naar gemiddelde aantallen per afgelegde kilometer en kan zo de ontwikkelingen in de loop van de jaren goed volgen. De data die hij op deze manier verzamelt wordt onder andere gebruikt door Rijkswaterstaat en speelde een belangrijke rol bij de besluitvorming tot invoering van statiegeld op plastic flesjes en blikjes.

Afname plastic flesjes met statiegeldplicht 76,4 procent
In zijn rapport is te zien dat de afname van de plastic flesjes met statiegeldplicht zelfs 76,4 procent is. “Dat is op zich aardig natuurlijk, maar het zijn bijna dezelfde cijfers als die van het laatste kwartaal van 2021. Ik heb de foto´s van de plastic flesjes van 2022 eens nader geanalyseerd en zag in de cijfers bevestigd wat ik en andere zwerfafvalrapers al wisten, namelijk dat er nog veel aanwijsbare tekortkomingen zitten de huidige uitvoering van het systeem.”

79,5 procent van de flesjes heeft geen opraapwaarde
Groot vond afgelopen jaar 1801 plastic flesjes. Slechts 20,5 procent hiervan waren plastic flesjes die zonder problemen worden geaccepteerd door een statiegeldmachine. Groot: “Essentieel onderdeel van een statiegeldsysteem is dat de flesjes die toch op straat belanden snel worden opgeraapt door iemand die het geld wel wil hebben. Die trigger was bij 79,5 procent van de flesjes niet aanwezig, ze hebben geen opraapwaarde en blijven liggen tot er iemand van de gemeente of een gek als ik langs komt”.

Afname naar 90 procent door drietal maatregelen
In totaal werden er 1432 plastic flesjes zonder opraapwaarde gevonden. Dit zouden er volgens Groot veel minder zijn als er op deze flesjes wel statiegeldplicht zit, als bepaalde etiketten niet zo snel los komen van de fles en als vervormde flesjes gewoon overal worden geaccepteerd. De afname van het aantal plastic flesjes voor water, frisdrank en limonade is nu 76,4 procent. Als deze 1432 flesjes ook met dit percentage afnemen, dan blijven er nog 338 over, zo rekent hij voor. De afname van de totale hoeveelheid plastic flesjes in het zwerfafval stijgt dan van 69 naar 88 procent.

Groot: “Dan komen we eindelijk in de buurt van de 90 procent minder plastic zwerfflesjes uit de petitiemotie van de Plastic Soup Surfer die in februari 2017 door een meerderheid van de partijen in de tweede kamer werd ondertekend. De doelstelling daarvan was om dit binnen drie jaar te realiseren, we zijn inmiddels zes jaar verder en als we niks aan deze tekortkomingen doen, dan gaan we die negentig procent nooit halen”.

Toename blikjes en zorgen over innamebeleid
In zijn rapportage laat Groot ook zien dat de hoeveelheid blikjes in het zwerfafval sinds de invoering van statiegeld op plastic flesjes met 10,6 procent is toegenomen. Per 1 januari 2023 is de wet voor statiegeld op blikjes ingegaan, maar het bedrijfsleven heeft dit eigenmachtig met minimaal drie maanden uitgesteld en de Inspectie voor Leefomgeving en Transport mag hier vooralsnog niet op handhaven van de Raad van State.

Bij de blikjes voorziet Zwerfinator dezelfde soort problematiek. Van de 17.567 blikjes die hij in 2022 vond was 46 procent nog in de oorspronkelijke vorm of slechts licht gedeukt. De overige 54 procent was dermate beschadig dat deze niet zullen worden geaccepteerd door de statiegeldmachines. “Het wordt nog druk bij de servicebalies van de supermarkten” aldus Groot “en er zal ook heel wat frustratie zijn bij de machines en extra lange wachtrijen hierdoor. Dat kan toch beter en slimmer in deze tijd vol technologie. Maar ja, dat krijg je als je het systeem voor statiegeld laat inrichten door de partijen die zich er jarenlang met hand en tand tegen hebben verzet”.

Drankkartons
In zijn rapportage gaat de Zwerfinator niet nader in op de drankkartons. Momenteel voert hij samen met Plastic Soup Surfer Merijn Tinga de campagne “Project #Pakzooi” waarmee via de Plastic Avengers App foto’s worden genomen van rondslingerende drankkartons. Sinds de invoering van statiegeld is een aantal fabrikanten overgestapt van plastic flesjes met statiegeldplicht naar nieuwe modellen drankkartons die ook vol plastic zitten. Groot ziet dat ook terug in zijn cijfers.

Met deze campagne willen Groot en Tinga deze ontwikkeling tegengaan en ze streven ernaar dat er ook statiegeld op drankkartons gaat komen, of liever nog op alle drankverpakkingen. Momenteel is de Zwerfinator bezig met het analyseren van de duizenden foto’s van drankkartons die hij sinds 2016 nam en de foto’s die inmiddels voor de campagne zijn verzameld. Hierover verschijnt binnenkort een rapportage.
 

Download het rapport hieronder.

Meer informatie: Zwerfinator